[Yogyakarta, 4 november 2015, Gon Uyttewaal en Cathelijne Verboeket]
De Indonesische keuken is goddelijk. Elke dag is het eten een verrassing. Tussen de middag in het ziekenhuis traditioneel Indonesisch eten: De fijnste smaken gecombineerd en mooi opgediend als buffet. Heerlijk! Flink gepeperd eten en mildere smaken. We gaan het straks missen.
De hoeveelheid eten over de dag heen is verbijsterend. Om 10.00 uur zitten wij nog vol van het rijkelijk ontbijt waarin het aanbod varieerde tussen
broccoli-shake en een complete Indische rijsttafel. Standaard om 10.00 uur staan er schalen klaar met verschillende zoete snacks. Wij laten ’s ochtends de groente-shake en de rijsttafel graag aan ons voorbij gaan en genieten volop van een luchtiger aanbod. We zijn daarmee toch dusdanig verzadigd dat we om 10.00 uur nog geen ruimte hebben voor cake, gecombineerd met een blok flink gezoet kokosbrood en als finishing touch een hartige snack. Nu zijn de meeste mensen hier al om 5.00 uur begonnen met het ochtendgebed. Dan begrijp je dat om 10.00 uur een lekkere hap best welkom is.
Slechts 2 uur later staat de eerder genoemde lunch met een grote hoeveelheid vlees, kip, vis en soja klaar, tweeënhalf uur later opnieuw een paar hartige snacks waarbij de eiwitten je ook weer om te oren springen. Het avondeten behoeft geen verdere toelichting. Alle snacks, buffetten en gerechten zijn van goede kwaliteit, bereid met weinig vet en heerlijk van smaak. Maar hoe blijft de gemiddelde Indonesiër in hemelsnaam zo rank!? Een topsporter zou met deze voeding werkelijk het optimale uit zichzelf halen!
Dat de betekenis van ete
n groot is, zal nu geen verrassing meer zijn. Symptomen als misselijkheid en verlies van eetlust ervaart men als erg belastend! Geen mens met uitgezaaide kanker overlijdt etend. Er is een natuurlijk mechanisme dat eetlust verminderd, wanneer het lichaam te zwak wordt voor vertering en verwerking van voedsel. Uiteindelijk verlies je ook de lust tot drinken. Je stopt met eten en drinken omdat je gaat overlijden. En niet andersom. Voor de patiënten is het verlies van eetlust in de laatste weken van het leven een impuls van binnenuit. Heel jammer, maar wel te aanvaarden. Voor de familie is het een drama! Eten is belangrijk, ingebakken in de cultuur en in het geloof. Het vormt de levensader. Hier krijgen patiënten door druk vanuit de familie vaak een infuus of kunstmatige voeding. Verpleegkundigen zijn zich bewust dat dit de kwaliteit van leven negatief beïnvloedt: Toenemende misselijkheid, oedemen, kortademigheid, discomfort. Professionals gaan hier creatief mee om, waardoor het lijden beperkt blijft. De keuze om geen interventie te starten en te aanvaarden dat de patiënt gaat sterven, is niet aan de orde.
Op het ziekenhuisterrein is een markt. Alles wat men nodig heeft aan levensonderhoud is verkrijgbaar. De markt is er speciaal voor de familie van de opgenomen patiënten. De familie is de grote trouwe aanwezige bivakkerend naast het bed van de patiënt. Ze hoeven niet lang weg voor boodschappen en vormen een trouw zorgsysteem. Afwezigheid van familie is de oorzaak van sombere gevoelens en angst bij de patiënt. Familie is dus enorm belangrijk. Er gebeuren hier dingen die voor ons soms moeilijk te begrijpen zijn. Artsen spreken niet met de patiënt dat het overlijden nadert. De familie krijgt deze informatie wel. Dat weet de patiënt natuurlijk zelf ook. Deze cultuur is hem volledig eigen en hij is er zelf onderdeel van. De mensen zijn de cultuur. Dat vereist een bescheiden opstelling van onze kant. En wij mogen gewoon genieten van het fantastische eten hier!